Tüm yaşam,bir iletişim – etkileşim olayıdır. (Özcan KOKNEL) Sosyal Hizmet Mesleği, insan hakları ve sosyal adalet prensiplerinden hareket ederek sosyal değişmeyi; bireyleri, grupları, toplulukları güçlendiren, özgürleştiren ve iyilik hallerini geliştiren bir dinamik unsur olarak değerlendirilen ve yönüyle insan davranışı ve sosyal sistem teorilerinden yararlanan bir meslektir. (Meslek tanımı)

 Mesleklerin toplumda kabul görmesi ve üstlendiği görev sorumluluğunu başarması,mesleğin gelişim göstermesi mesleki bilinç ve değerlere sahip meslek üyelerinin geliştirdikleri mesleki katılım ve paylaşmanın oluşturduğu değerlendirmelerdir. Sosyal Hizmet sunumunun odak noktası insandır. İnsana yönelik sunulacak hizmetlerde de “  İletişim ve iletişim bilgisini” en üst düzeyde kullanmak sosyal hizmet uzmanlarının görevidir.

İnsanlar arası iletişim; kişilerin birbirlerine bilinçli veya bilinçsiz olarak iletmek istedikleri duygu ve düşüncelerini aktardıkları bir süreçtir. İletişimde amaç, bir düşünceyi paylaşmak, duygu ve heyecanlarımızı anlatmak, istek ve niyetlerimizi karşı tarafa iletmektir.

Sosyal hizmet uzmanı ile müracaatçısı arasındaki iletişim,kendine özgüdür ve “mesleki ilişki olarak tanımlanır.”
Bu ilişki kanalıyla müracaatçının sorunlarının çözülmesi,çözülmesinde rehberlik etmek ve sorunun çözümünde motivasyon sağlamak gerekir. Bu bağlamda Başarılı iletişimin temel koşulları ve etkili iletişim becerilerini bilme ve kullanma becerisi olmalıdır. Söz konusu iletişim tekniklerini teorik anlamda sosyal hizmet uzmanları bilmektedir.Fakat önemli olan bu bilgiyi kullanabilmedir.
Bu becerilere sahip olmayan sosyal hizmet uzmanları müracaatçısının  sorununa rehberlik etmede ve ona yardım etmede,mesleki bilgi ve becerisini ifade etmede bir takım zorluklar yaşayacaktır. Bunun doğal sonucu olarak mesleğinden haz alması yetersiz kalabilir. Mesleğinde  ve hizmet sunumun da başarısız olması söz konusu olabilir. 

Sosyal hizmet uzmanları,sosyal hizmet mesleğinin uygulamasında mesleki bilgi, değer,tutum ve ilkelerinde etkili iletişim yöntemlerini uygularlar.

Sosyal Hizmet Mesleğinin Yöntemleri olan ; bireyle çalışma,grup çalışması ve toplum örgütlenmesi Sosyal hizmet uzmanlarının uzmanlık alanı değildir. Sosyal hizmet uzmanları sosyal hizmet becerilerinin,bireyler,gruplar ve toplumlarla ilgili olarak kullanılmasıdır.( Von Preag ) 
Bütün bu yöntemlerin sosyal hizmet mesleğinin beş aşamalı genel yöntemine uygun olarak uygulanması olan inceleme,teşhis,eylem planı uygulama ve değerlendirme aşamalarını kapsayan bu yöntem ve tekniklerini uygularken etkili iletişimi kullanması gereklidir.

Toplumsal yaşamın temeli olan iletişimin tüm insan etkinliklerini içermektedir. Çünkü insanlar kendilerini ifade etmede ve diğer insanlarla anlaşabilmede onları etkileyebilmek için iletişim sürecindedir.
Sosyal Hizmet Mesleğinin niteliği,bilgisini ve etkinlik alanını kullanmada iletişim teknik ve yöntemleri uygulamaktadır.

Sosyal hizmet mesleğinin en üst düzeydeki amacı,bireylerin ve tüm toplumun yaşam kalitesini iyileştirmek, korumak ve/veya artırmak amacı ile oluşturulmuş planlı değişme stratejileri yolu ile müracaatçıların etkileşimlerini geliştirmektir(Connoway ve Gentry 1988; Fink, Pfouts ve Dobenstein)

Bu temelde iletişim bilginin paylaşılmasını mümkün kılan bir ilişkileşme ve paylaşma sürecidir.
 Toplumsal yaşamın temeli olan iletişimi Sosyal Hizmet uzmanları Toplumsal sorunlar,bireyin toplumsal,sosyal anlamda gelişmesinin yanı sıra çevresi ile girdiği iletişim kendisini tanımada ve yetenekleri hakkında bilgi sahibi olmasında rehberdir. 

Etkili iletişim kullanmak için;
Demokratik tutum ve davranışı sağlamak, bunu sağlamanın en temel taşı empatidir.Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecidir.
Müracaatçının varlığını kabul etmek, önemli ve değerli olduklarını hissettirmek, olduğu gibi benimsemek gerekir.

 Gerçekçi ve doğal davranmak; abartıdan uzak, olduğu gibi davranmak,gerek birey,gerek grup,gerekirse toplumla çalışırken değerlendirmesinde bütünsel bakılmalıdır. Genellemelerden kaçınarak ön-yargılardan uzaklaşılmalıdır. 

Birey bulunduğu yerden başlanmalı,bireyin geldiği toplum ve özellikleri dikkate almalı ve sorunların sorun sahibi tarafından belirlenmesinde fırsat verilmelidir. Karsımızdaki kişilere saygı duymak, onların varlığını kabul etmek, önemli ve değerli olduklarını hissettirmek, olduğu gibi benimsemek gerekir. Başkasını olduğu gibi kabul etmek, onu gerçekten sevmektir. Kabul edildiğini hissetmek, sevildiğini de hissetmektir.

 Ancak "kabul etme" kavramı, karsımızdakinin söylediği her şeyi onaylama, ileri sürdüğü fikirlere katılma veya tüm yorumlarını kabullenmeyle karıştırılmamalıdır. Burada sözü edilen; düşünce, fikir ya da yorumlarda tümüyle zit kutuplarda bile yer alsak, karsımızdakinin duygularını anlama ve saygı gösterme çabasıdır. Kişiyi söyledikleri, düşündükleri ve hissettikleriyle birlikte bir birey olarak kabul etmek, onun bireyselliğine, farklılığına ve tekliğine saygı göstermektir.

İyi bir dinleyici olunmalıdır.iletişim kurduğu kişinin yalnız söylediklerini değil, yüzü, eli, kolları ve bedeniyle yaptıklarını da "duyar"; çünkü yüz ifadeleri, el ve kol hareketleri, bedenin duruş tarzı, ses tonu gibi sözsüz mesajlar da iletişimin bir parçasıdır. Hatta bazen tek başına iletişimdir.

Etkin (Katılımlı) Dinleme sağlanmalıdır.Sessizlik, kabul tepkileri ya da kapı aralayıcıların dinleyenin, anlatanı anladığını göstermesi konusunda sınırlılıkları vardır. Dinleyenin, anlatanı yalnızca duyduğunu değil, ayni zamanda doğru olarak anladığını iletebilmesine olanak sağlayan etkin dinleme, en sağlıklı iletişim yöntemi olarak kabul edilmektedir. En temelde, konuşan bireyin söylediği sözleri açarak, tekrar etmekten oluşan etkin (katılımlı) dinleme, insanlar arasında yalın, daha anlamlı bir ilişkinin gelişmesine fırsat verir.

Sosyal hizmet uzmanları, etkili iletişimi sosyal hizmet mesleğinin bilgisi içinde düşünmelidir.  

YARARLANILAN KAYNAKLAR

1-DEMİRAY, Uğur. “Genel İletişim",Pegem Yayıncılık,Ankara,2003

2-KONGAR,Emre."İnsanı Yönlendirme ve Sosyal Hizmetler",Hacettepe Üniversitesi Yayınları,Ankara,1978